خیار گلخانه ای
خیار گیاهی علفی و یکساله از رده دولپه‌ای‌ها می‌باشد که دارای برگ‌های بزرگ و زاویه‌دار می‌باشد؛ همچنین ساقه این گیاهان خزنده و از خار‌های نازک پوشیده شده است، در کشت این محصول در گلخانه خیار، واریته‌های بکرزا پارتنوکارپیک خیار کاربرد داشته که در آنها گل نر وجود ندارد و گل‌های ماده بدون عملیات لقاح و گرده افشانی، میوه تولید می‌کنند، پس این خیار به صورت پارتنوکارپیک رشد خواهد کرد.
کشت خیار گلخانه‌ای
برای کشت خیار گلخانه‌ای ابتدا باید با یک مهندس کشاورزی یا گلخانه دارانی که تجربه کافی در این زمینه را دارند مشورت نمایید و بعد از وارسی آمارهای هواشناسی و شرایط جوی منطقه، زمان کشت محصول خود را انتخاب نمایید؛ زیرا این موضوع در بهره برداری محصول شما تاثیر بسزایی خواهد داشت، به عنوان مثال در جنوب کشور، زمان کشت از ابتدای مهر شروع و در خرداد سال بعدی برداشت انجام می‌شود؛ همچنین در نواحی شمال و مرکزی کشور نیز در آذر و دی که هوا سرد می‌باشد، زمان کشت خیارگلخانه‌ای را به صورتی درنظر می‌گیرند که در این زمان یا پایان فصل محصول برداشته شده یا شروع کشت باشد؛ بنابراین زمان‌های نامساعد جوی را از دوره کشت باید جدا کرد و به آن توجه نمود؛ زیرا در صورت رعایت نکردن این موضوع، کشت شما دچار مشکلات بسیاری خواهد شد.
نکته مهم بعدی بعد از انتخاب بذر، نحوه کشت بذر مورد نظر می‌باشد. که ما می‌توانیم یکی از دو روش، کشت بذر مستقیم یا کشت خزانه‌ای استفاده نماییم، البته کشت خزانه‌ای به دلیل صرفه جویی در امکانات و تجهیزات گلخانه‌ای و محافظت بیشتر از جوانه زنی، بهترین گزینه برای انتخاب در این زمینه می‌باشد. جهت کشت مستقیم نیز زمین شما باید دارای رطوبت لازم باشد و در زیر و رو بذر به مقدار لازم بسته موس ریخته شده باشد، مناسب‌ترین خاک جهت کشت گلخانه‌ای ماده‌ای به نام بسته موس می‌باشد. حال اگر محل قرارگیری نشأ دارای نور، رطوبت وحرارت ۳۰ درجه باشد، بعد از گذشت ۵الی۷ روز بذر شما جوانه می‌زند، اما درصورت نامساعد بودن شرایط و عوامل ذکر شده، در زمان جوانه زنی و رشد گیاه شما اختلال و تاخیر ایجاد می‌شود.
شرایط لازم جهت کشت خیار گلخانه‌ای
- حرارت اپتیمم: ۲۰ الی ۲۵ سانتی گراد
- رطوبت اپتیمم: 60%-65%
- EC آب: ۱-8%میلی موس بر سانتی متر
- PH خاک: ۶-۷
- EC محلول خاک: ۲میلی موس بر سانتی متر
ساخت گلخانه خیار
جهت راه اندازی گلخانه خیار باید به نکاتی از جمله نوع سازه، مشخصات آن، تجهیزات گلخانه‌ای، پوشش گلخانه و… توجه کرد، گلخانه‌های ایرانی و گلخانه‌های اسپانیایی با ارتفاع حداقل ۵متر و مقاومت لازم، جهت کشت خاکی خیار درختی مناسب می‌باشند؛ البته قابل توجه است کشت خیار گلخانه‌ای در گلخانه های دارای ارتفاع کمتر از ۵متر نیز انجام می‌شود؛ اما گلخانه سازمانی که این توصیه را به شما می‌کنند به موارد مهمی از جمله راندمان، میزان سود دهی توجهی ندارند؛ بنابراین با انتخاب گلخانه ساز سپید الوند می‌توانید از بهترین خدمات و پیشنهادات ما در این زمینه بهره‌مند شوید. در کشت هیدروپونیک خیار، گلخانه‌های دارای ارتفاع ۶متری پیشنهاد می‌شود، گلخانه ساز سپید الوند با توجه به همه استانداردها، آیین نامه‌ها مناسب‌ترین سازه را از نظر اقتصادی و راندمان ارائه می‌دهد.
رعایت نکات مهم در ساخت گلخانه خیار
- تقسیم سطح کشت به واحد‌های مجزا و کوچک ۳۰۰-۵۰۰متر مربع جهت کنترل عواملی از جمله تهویه یا حرارت
- تنظیم ارتفاع مناسب داربست
- استحکام و دوام شیب سقف
- تعبیه دریچه‌های تهویه
- تعبیه اتاقک کوچک
- مقاومت سقف سازه دربرابر وزن بار
- مقاومت دیواره‌های جانبی در برابر شرایط نامساعد محیطی مانند بادهای شدید
انتخاب بذر مناسب
جهت کشت خیار گلخانه‌ای از بذرهای پارتنوکارپیک استفاده کنید و از کاشت بذرهای معمولی در گلخانه خودداری کنید، قابل توجه است که پارتنوکارپیکی شامل شکل گیری و رشد میوه بدون تلقیح تخمک‌ها می‌باشد که این پدیده به صورتی گسترده در سبزیجات خانواده کدوئیان بویژه خیار مشاهده می‌شود.
از دیگر نکاتی که هنگام انتخاب بذر مناسب باید به آن توجه کرد، تقسیم بندی اقلیم‌ها می‌باشد، به عنوان مثال در نواحی جنوبی کشور که کشت از ابتدای مهر آغاز می‌شود و تا پایان خرداد سال بعد برداشت می‌شود یا در نواحی شمال و مرکز کشور که کاشت از ابتدای دی ماه آغاز می‌شود، توصیه می‌شود از بذرهای تک گل که دارای برگ‌های کوچک و مقاوم استفاده گردد؛ اما در اقلیم‌هایی که دارای دوفصل کشت می‌باشد، مناسب است که از واریته‌های پرگل جهت کشت استفاده شود.
قابل توجه است که تولیدکنندگان بسیاری بدون درنظر گرفتن نوع پاریته و زمان کشت خیار گلخانه‌ای و تنها بدلیل پرگل بودن به کشت درفصل‌هایی که مناسب آن نیست، اقدام می‌کنند و در نتیجه با خسارات و مشکلات زیادی مواجه می‌شوند.
تولیدکنندگانی که آگاهی کافی نسبت به خواص پاریته های مختلف ندارند، مرتکب اشتباهات فراوانی می‌شوند، یکی از این اشتباهات انتخاب واریته‌های پرگل برداشت شده برای کشت پاییزمی‌باشد، با آغاز فصل زمستان و کوتاه شدن طول روز، مقدار زیادی میوه‌های کوچک مشاهده خواهد شد که بدلیل کوچک ماندن میوه‌ها محصولی برداشت نخواهند کرد و سم و کود فراوانی را به گیاه تحمیل می‌کنند، درصورتی که بذرها تک گل بوده و از آن کمتر میوه مشاهده می‌کنند ولی محصولات بسیاری برداشت می‌شود.
انتقال نشأ به زمین
هنگامی که بذرها سبز شدند و رشد لازم را داشتند باید آنها را در زمین قراردهیم، برای این کار با توجه به تراکم بوته‌ها در مترمربع، حفره‌هایی با فاصله ثابت محاسبه می‌شوند که روی بستر ها قرار می‌گیرند که کاملا به اندازه حجم خاک گلدان سینی می‌باشد. در ابتدا با رعایت احتیاط نشأ را به همراه خاک گلدان جدا می‌کنیم و در حرفه‌هایی تعبیه شده قرار می‌دهیم؛ البته باید توجه داشته باشیم به ریشه آنها آسیبی وارد نکنیم و در مرحله بعدی شروع به آبیاری زمین کنیم.
مدت زمان قرارگیری نشأ و انتقال آن به زمین از فاکتورهای مهمی می‌باشد که باید به آن توجه داشت؛ زیرا درصورت کندترشدن زمان انتقال از حد معمول خود، در ریشه گیاه مشکلاتی ایجاد شده که باعث می‌شود گیاه از ابتدا ضعیف شده و به درستی رشد نکند.
آبیاری
آبیاری قطره‌ای(تحت فشار) یکی از بهترین روش‌های آبیاری در کشت خیارگلخانه‌ای می‌باشد که با استفاده از نوارهای آبیاری در این روش می‌توان در مصرف آب صرفه جویی کرد، ردیف‌های خیار در دو طرف لوله‌های پلاستیکی آبیاری با فاصله ۶۰-۵۰سانتی متر کاشته شده‌اند که از این دو ردیف تا دو ردیف بعدی فاصله‌ای به اندازه ۹۰ سانتی متر تعبیه می‌شود.
قابل ذکر است آبیاری خیار گلخانه‌ای با توجه به سن گیاهان، بافت خاک و مدت زمان مصرف مختلف می‌باشد، مثلا در فصل سرد زمستان در مقایسه با تابستان، خاک به آبیاری کمتری احتیاج دارد ولی در هر صورت باید محصول را به صورت دوره‌ای و منظم آبیاری نمود و قطعا در خاک‌های سبک، آبیاری و فاصله زمانی بین آنها کمتر می‌باشد. پیشنهاد می‌شود زمان آبیاری زمین را در مدت زمان طولانی به صورت اشباع قرار ندهیم و به حفظ رطوبت مناسب در فاصله دو آبیاری توجه کنیم، در بیانی ساده‌تر برای نظم در آبیاری، هنگامی عملیات آبیاری را انجام دهیم که رطوبت خاک به ۲۵ درصد رسیده باشد. یکی از نکات بسیار مهم در کشت خیار در زمان گلدهی، نیاز بیشتر آن به آب می‌باشد.
بستر مناسب
خاک مورد نیاز در گلخانه های کشت خیار باید دارای بافت سبکی باشد و از دیدگاه نفوذپذیری باید مناسب این موضوع باشد، این نوع خاک با توجه به هوموس هرچه تقویت شود امکانات مناسبی را جهت کشت خیار گلخانه‌ای فراهم می‌کند، برای تقویت خاک‌های سبک باید از کودهای حیوانی استفاده کرد.
حال اگر خاک در دسترس ما سنگین باشد با علاوه کردن مقداری شن شسته عاری از آهک و گچ با کمپوست بصورتی که از نظر اقتصادی مناسب باشد، می‌توان خاک را اصلاح کرد و همچنین در مواقعی که خاک نفوذ پذیری کمی داشته باشد با استفاده از لوله پلی اتیلن و نصب در زیر پشته‌ها می‌توان زهکشی لازم را جهت نفوذپذیری خاک تامین کرد.خاک‌هایی که نسبتا سنگین هستند یا دارای نمک بیشتری می‌باشند مناسب کشت خیار گلخانه‌ای نمی‌باشندو بدلیل اینکه در این امر تهویه یا ضدعفونی با مشکلات فراوانی مواجه شده و به ریشه گیاه آسیب می‌زند.
بوته‌های خیار
برای برداشت بیشتر محصول، تراکم بوته‌ها، نکته بسیار مهمی می‌باشد که نباید از آن غافل شد، برخی تولید کنندگان و گلخانه داران معتقد هستند که اگر تعداد بوته‌ها درواحد سطح بالا باشد، محصول بیشتری برداشت می‌شود، طبق تجربه‌های بدست آمده در گلخانه‌های خاکی جهت واریته‌های موجود تراکمی معادل ۱/۷الی ۳ بوته و همچنین طبق تجربه‌های شخصی، فصل کاشت و نوع واریته موجود را با توجه به کوچکی و بزرگی برگها در نظر می‌گیرند که شما عزیزان در این رابطه باید با یک کارشناس یا متخصص باتجربه در این زمینه کمک بگیرید.
از دیگرعوامل مهم که باید به آن توجه داشت نوردهی و جذب مواد مغذی خاک در فصل‌های سرد زمستان می‌باشد؛ بنابراین جهت رشد مناسب برخورداری از نور کافی، کاشت گیاه باید به گونه‌ای صورت گیرد که گیاهان مانع تابش نور به هم دیگرنشوند؛ همچنین در فصول سرد زمستان به علت غذارسانی کمتر خاک اگر تراکم بوته‌های شما بالا باشد، ریشه و گیاه، مواد مغذی کافی را دریافت نمی‌کنند.
هرس
تا وقتی که ارتفاع گیاه به 30سانتی متر نرسیده هرس انجام نمی‌گیرد؛ اما به محض ورود بوته به ارتفاع ۳۰سانتی، شانه‌های فرعی و گلها را به ترتیب حذف کنید و به گیاه اجازه استفاده از انرژی را دهید تا این انرژی برای رشد ساقه و برگ اولیه صرف شود و گیاه با طراوت و شاداب باشد، اما با در نظر گرفتن فصل کاشت و توصیه‌های کارشناسان و تولیدکنندگان با تجربه، بعضی از گلخانه داران به شاخه‌های فرعی اجازه رشد می‌دهند و طبق واریته وفصل کاشت طول شاخه را تنظیم و کنترل می‌کند. شایان ذکر است که در فصل بهار جوانه انتهای شاخه‌های فرعی را بعد از آشکار شدن برگ پنجم حذف می‌کنند.
توجه داشته باشید هرس اولیه این گیاه در رشد و باردهی بوته اثر مثبت ومستقیمی خواهد گذاشت؛ البته به شرط اینکه این عملیات به صورت اصولی و صحیح انجام شود.
محل پیدایش محصول روی ساقه به دو صورت می‌باشد:
- خیارهای تولید شده روی ساقه اصلی و زاویه برگها
- خیارهای تولید شده روی ساقه های جانبی
برداشت محصول
یکی از عواملی که در برداشت خیار گلخانه‌ای باید به آن توجه نمود، چیدن خیارها از بوته‌ها می‌باشد؛ زیرا چیدن اصولی و صحیح أن از بوته از آسیب به گیاه جلوگیری خواهد کرد، چیدن خیار گلخانه‌ای به این صورت است که خیار را به سمت بالا کشیده تا از ساقه جدا نشود؛ بنابراین اضافات و بقایای آن بروی ساقه باقی نخواهد ماند، زیرا در صورت باقی ماندن آنها، ساقه دچار پوسیدگی شده و وزن گیاه را سنگین‌تر و مانع نرم شدن میوه خواهد شد.
درحال حاضر در اغلب گلخانه‌ها، خیار را با استفاده از قیچی جدا می‌کنند، البته باید توجه داشت این عمل در صورت آلودگی قیچی می‌تواند موجب ایجاد بیماری‌های قارچی یا ویروسی در گیاه شود و بدلیل امکان انتقال سریع بیماری در بوته‌ها، این عمل بسیارحساس و باید از وسایل مطمئن و غیرآلوده استفاده نمایید. البته به تازگی نیز دستگاهی با توانایی چیدن میوه با استفاده از اشعه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عناصر مهم در کشت خیار گلخانه‌ای
ازت: این عناصر در رشد اندام‌های گیاه خیار تا شکل گیری میوه نقش بسزایی دارد؛ اما مقدار بیش از اندازه آن باعث بروز اختلالاتی در رشد ریشه یا میوه می‌شود. سطح نرمال غلظت ازت تقریبا ۵الی ۶ درصد وزن خشک است. علایم کاهش ازت در بافت گیاهان شامل زرد شدن برگها، وقفه در رشد برگها می‌باشد ازعلایم مسمومیت در اثر ازت در بافت گیاهان می‌توان به تیرگی برگها، کوتاهی فاصله بین برگها، شکنندگی ساقه و کوتاهی شانه‌های جانبی اشاره کرد.
پتاسیم: این عناصر جهت تولید با کیفیت‌ترین میوه‌ها کاربرد دارند. افزایش ازت، کلسیم و فسفر باعث کمبود پتاسیم در بافت‌ها می‌شود، از علایم کاهش پتاسیم می‌توان به افتادگی برگ‌های پیر، پیچیدگی برگ و سیاه شدن حاشیه‌ها اشاره کرد. در واقع کمبود پتاسیم هنگامی آشکار می‌شود که مقدار آن در برگها پایین تر از ۵/۳% باشد.
فسفر: میزان عنصر مهم فسفر در مقایسه با ازت کمتر می‌باشد و به عنوان ضروری ترین عنصر در رشد و نمو ریشه بخصوص هنگامی که خاک سرد است، کاربرد دارد. از علایم کمبود فسفر در بافت‌های گیاه می‌توان به کوچک ماندن برگها وشکنندگی، کم رنگ و آبکی بودن آنها اشاره کرد؛ بنابراین با برگ‌های چروکیده قهوه‌ای و خشک مواجه می‌شویم. کمبود فسفر هنگامی آشکار می‌شود که مقدار آن از 1/0-3/0 پایین تر باشد.
منیزیم: از علایم کمبود منیزیم می‌توان به لکه‌های کلروز، ایجاد نقاط قهوه‌ای برگ خیار اشاره کرد، میزان معمول منیزیم 5/0-7/0 در برگ‌های جوان و غلظت‌های بالاتر در برگ‌های پیر می‌باشد.
کلسیم: از مهم‌ترین عناصرکه نقش مهمی در ساختمان و دوام غشا و دیواره‌های سلولی را برعهده دارد، عنصر کلسیم می‌باشد. از علایم کاهش کلسیم می توان به کلروز بین رگبرگی، به وجود آمدن نقاط در حاشیه برگ، کوچک ماندن فاصله مابین گره‌ها، عقیم شدن گل و ریشه، کوچک ماندن میوه، بی مزگی میوه‌ها وعدم رشد طبیعی ریشه اشاره کرد. کمبود کلسیم هنگامی آشکار می‌شود که مقدار آن در برگها پایین‌تر 5/0باشد.
آهن: غلظت آهن به طور معمول در محدوده ۱۰۰الی ۳۰۰میلی گرم در کیلوگرم در برگ‌های بالغ است که درصورتی که غلظت آن از ppm۱۵ پایین‌تر باشد کمبود آن عارض می‌شود که به صورت کلروز بین رگبرگی آشکار می‌شود.
منگنز: این عنصر نقش بسزایی در سرعت عمل فتوسنتزداردو یکی از عناصر حیاتی در تولید هورمون اکسین می‌باشد، از آنجا که بین عناصر آهن و منگنز رقابت وجود دارد، امکان دارد کمبود منگنز موجب مسمومیت آهن نیز شده باشد، از علایم کمبود منگنز می‌توان به زردی مزوفیل و ایجاد لکه‌های کم رنگ یا رنگ پریده در برگ اشاره کرد.
روی: عنصر روی نقش مهمی درعمل آنزیم‌های مهم گیاهی را برعهده دارد، غلظت معمول این عنصر در محدوده ۵۰میلی گرم در کیلو گرم می‌باشد و در غلظت‌های پایین تر از ۲۵میلی گرم درکیلوگرم کمبود این عنصر مهم عارض می‌شود، از علایم کمبود آن می‌توان به ایجاد و گسترش لکه‌های بین رگبرگی در برگها اشاره کرد.
بر: غلظت معمول این عنصر برگها ppm۱۵ بوده و در غلظت کمتراز ppm۷ کمبود این عنصر عارض می‌شود، از علایم کمبود بر می توان به ایجاد محدودیت در رشد، کوتاهی فاصله مابین گره‌ها، کوچک ماندن برگها ورنگ غیر طبیعی آنها اشاره کرد.
مولیبدن: این عنصر نقش اساسی در متابولیسم ازت در گیاه دارد، غلظت این عنصر در برگها به طور معمول ppm۲ می‌باشد که در غلظت‌های پایین‌تر از ppm۱ کمبود آن آشکار می‌شود.
ثبت ديدگاه